Instrukcja stosowania borowiny

PRZYGOTOWANIE I PRZEBIEG ZABIEGU ZEWNĘTRZNYCH I WEWNĘTRZNYCH APLIKACJI BOROWINY

1. ZASTOSOWANIE ZEWNĘTRZNE BOROWINY LECZNICZEJ

Przed zastosowaniem borowiny leczniczej na zewnętrzne partie ciała, według instrukcji lekarskiej (rys. 1) należy ja uprzednio przygotować – rozgrzać do odpowiedniej temperatury. W tym celu należy umieścić hermetyczne opakowanie z borowiną leczniczą w podgrzanej do 60-70 stopni wody i poczekać 15-20 minut, aż temperatura borowiny osiągnie 40-42 stopnie. Po upływie wskazanego czasu należy wyjąć opakowanie z wody i – nie otwierając – dokładnie rozgniatać w dłoniach (tak, aby rozmieszać zawartość). Następnie odcinamy róg opakowania i mierzymy temperaturę borowiny, wkładając do środka termometr do mierzenia temperatury cieczy. W przypadku, gdy temperatura jest zbyt wysoka (odpowiednia to 38-42 st.) należy poczekać aż borowina ostygnie lub dołożyć świeżą porcję chłodnej i wymieszać całą masę w celu równomiernego schłodzenia.

Należy wiedzieć, że lecznicza borowina to czuła biochemiczna substancja i jej przegrzanie powyżej 60st. powoduje znaczne osłabienie właściwości.

Jeśli ilość borowiny w opakowaniu jest większa niż zapotrzebowanie na zabieg – podgrzewamy tylko potrzebną porcję. Niewykorzystaną borowinę przechowujemy w szklanym, pokrytym emalią naczyniu lub zrobionym z masy plastycznej i zalewamy 5% roztworem spożywczej lub morskiej soli. W takim stanie borowina zachowuje swoje właściwości przez rok. W celu przechowania krótkotrwałego (5-10 dni) wystarczy zawinąć skrawek opakowania w miejscu nacięcia i trzymać w lodówce.

Rozgrzaną do odpowiedniej temperatury borowinę należy wyciągnąć z opakowania i nanieść na chore miejsca na ciele, w kształcie “rękawiczek”, “kołnierza”, czy “kurtki” (rys. 1). Na nałożoną borowinę nakładamy polimerową powłokę, następnie ciepło owijamy miejsce aplikacji i okrywamy chorego kocem. Długość procedury zależy od ogólnego stanu organizmu, temperatury borowiny, wieku, i może wahać się w przedziałach przedstawionych w tabeli (parametrów aplikacji w przypadku konkretnej choroby).

Po zakończeniu zabiegu borowinę z ciała ściągamy rękoma lub drewnianą łopatką, obmywamy to miejsce roztworem soli morskiej lub ciepłą wodą i osuszamy ręcznikiem. Miejsce aplikacji należy owinąć suchą wełnianą przepaską lub kocem (dla zachowania ciepła) i koniecznie odpocząć nie krócej niż 30 minut

Proszę zwrócić uwagę na przebieg procedur, ich długość, temperaturę borowiny – co przedstawia ### Tabela parametrów dla zabiegów w konkretnej sytuacji.

Dzieciom i ludziom w podeszłym wieku zaleca się stosowanie borowiny leczniczej co drugi dzień. Ludzie zdrowi fizycznie mogą stosować zabiegi 2 dni pod rząd, nie zapominając o koniecznej przerwie 3-ciego dnia.

Wykorzystaną borowinę należy utylizować!

2. ZASTOSOWANIE WEWNĘTRZNE BOROWINY LECZNICZEJ

Dla stosowania pochwowych i doodbytniczych tamponów wykorzystywane są borowinowe tubki, posiadające uniwersalne polietylenowe nasadki (kapturek). Zakręconą tubkę umieszczamy w naczyniu z gorącą wodą (50-60 st..) na 20-25 minut, następnie wyjmujemy i dokładnie mieszamy. Po odkręceniu zakrętki, wkładamy w otwór termometr do mierzenia temperatury cieczy. Powinna mieścić się ona w przedziale 40-43 st.(według zaleceń lekarza). Po osiągnięciu zalecanej temperatury nakładamy na gwintowy otwór tubki wcześniej wysterylizowaną nasadkę (kapturek). Następnie smarujemy ją tłustą substancją (wazeliną, higienicznym kremem itp.). W taki sposób borowina gotowa jest do użytku wewnętrznego. W celu zastosowania borowiny wewnątrz organizmu (oczyszczonej i umieszczonej w polietynowych opakowaniach) wykorzystuje się specjalny woreczek-tampon, zaopatrzony w nasadkę lub nadającą się do tego strzykawkę w kształcie tubki itp.

Doodbytnicze zastosowanie borowiny dokonuje się w jelicie prostym, wolno i bez pośpiechu, w kolanowo-łokciowej pozycji chorego. Potem chorego układamy na brzuch, okrywamy ciepłym kocem. Po upływie 10-20 minut pacjent powinien przewrócić się na lewy bok i pozostać w tej pozycji aż do pojawienia się niezwłocznej potrzeby defekacji (oddania stolca) – przykładowo trwa to 20-30 minut. Po zakończeniu zabiegu pacjent pozbywa się borowiny w naturalny sposób, przy zastosowaniu niezbędnych, higienicznych środków. Wykorzystaną tubkę oddajemy do utylizacji, kapturek (wielokrotnego użytku) myjemy i dezynfekujemy.

Pochwowe borowinowe tampony wprowadza się, korzystając z uniwersalnego kapturka. W przypadku braku tubki z kapturkiem można zastosować metodę opatrunków pochwowych. W tym celu w sterylną muślinową serwetkę zawijamy leczniczą borowinę (150-200 gr.), następnie należy umieścić ją w pochwie pacjentki tak, aby można ją było wyjąć bez problemu. Po zabiegu borowinę usuwamy z organizmu, przeprowadzamy płukanie wodą mineralną lub jakimś zdezynfekowanym roztworem (temperatura płynu: 38-42 st., ilość: 2-3 litry).

Po zakończeniu zabiegu należy owinąć odpowiednią część ciała wełnianym kocem, nie zapominając o koniecznym 30-minutowym odpoczynku.

Przykładowe zużycie borowiny w czasie terapii leczniczej.

Należy oszacować ilość borowiny, potrzebnej na całą terapię. Przykładowe zużycie borowiny w czasie terapii, składającej się z 10 zabiegów – przedstawiono w tabeli 1. Schematy zastosowań borowiny na poszczególne partie ciała przedstawia rys. nr 1

Tabela 1

ELEKTROBALNEOTERAPIA

Naturalna borowina, jej rzadka konsystencja, preparaty przygotowane na podstawie borowinowego roztworu chętnie używane są dziś w leczniczych celach. Aby wpływały one na nasz organizm, wykorzystuje się różne technologie odmiany elektrycznej energii w postaci: galwanoborowinowej terapii (galwanoterapia – leczenie prądem galwanicznym), DDT i SMT z użyciem borowinowej pastylki, próżniową elektroforezę i indukcyjne leczenie borowiną, fonoforezę i elektrofonoforezę.

W 1912r. A.A.Łozinski wprowadził metodę “elektryzacji poprzez borowinę”, w toku której na pacjenta oddziaływuje prąd elektryczny, borowina lecznicza i jony, wprowadzone do niej. To połączone oddziaływanie nadaje aspektowi leczenia nową jakość – dotyczy to zwłaszcza tych, którzy wykazują przeciwwskazania dotyczące odbywania zabiegów ogólnych (np. borowinowe aplikacje na dużej powierzchni ciała) lub tych, u których konieczne jest leczenie niedużych obszarów ciała. Ten oszczędny i jednocześnie wystarczająco efektywny sposób jest najlepiej przyjmowany i proponowany dzieciom, osobom starszym i osłabionym chorym.

Podczas elektroforezy wykorzystywane są przyrządy do galwanizacji, źródła impulsyjnego prądu wysokiej częstotliwości z wyprostowanymi, sinusoidalnie modulowanymi i fluktuacyjnymi formami.

Borowinę i jej komponenty można wyprowadzać od kationu i od anionu, jako że złożone organiczno-mineralne związki są polielektrolitami.

BOROWINOWA GALWANOTERAPIA.

Do zabiegu używa się aparatury “Potok-1”, w celu dokonania galwanizacji jamy ustnej – aparatury “GR-2” i “Mikropotok” (przenośny). Metaliczne elektrody (kation i anion) aparatury umieszczane są w wodochłonnych woreczkach-uszczelkach, napełnionych borowiną. Uszczelki o grubości 3-5 cm, temperaturze 38-42 st. nakłada się na odpowiednie odcinki skóry (lub błony śluzowej) i obwiązuje bandażem. Aby umocować elektrody na powierzchni ciała, można też wykorzystać nieduże, płaskie woreczki, napełnione piaskiem. Gęstość (siła) prądu: 0,02-0,08 miliampera/ cm , w ciągu tygodnia z przerwą 2 dni. Elektroferezę borowinowego wyciągu przeprowadza się identycznie, zwilżając roztworem obie wodochłonne uszczelki (podkładki).

Elektrody podczas zabiegu nakłada się podłużnie lub poprzecznie, tak aby patologiczne (chore) zjawisko znajdow3ało się w polu elektrycznym.

Oddziaływanie zabiegu na pacjenta może mieć charakter miejscowy, odcinkowo-odruchowy lub ogólny. Przy oddziaływaniu ogólnym wykorzystywany jest prąd o sile wyższej, niż przy głównym lub odcinkowo-odruchowym działaniu.

Zabiegi dozowane są wg siły prądu i długości czasu trwania (10-30 min.). Siła prądu w przypadku chorych w wieku do 1 roku powinna osiągnąć 0,02-0,03 miliampera/ cm2, w wieku 2-6 lat: 0,03-0,05 mA/cm2, 7-14 lat: 0,05-0,08 mA/ cm2, 15 lat i więcej: do 0,1 mA/ cm2. W przypadku elektroforezy kończyn stosuje się maksymalną siłę prądu w przedziałach 20-30 mA, tułowia: 15-20 mA. Na twarzy natężenie prądu nie powinno przekraczać 3-5 mA, na śluzówkach jamy ustnej i nosa: 2-3 mA.

DDT (dichlorodifenylotrichloroetan)

Stosuje się diadynamiczny prąd lub prąd Bernarda – półsinusoidalnej formy z wykładniczą tylnej krawędzi impulsu, częstotliwością 50-100 herza. Wykorzystuje się prąd w różnych połączeniach:

• pojedynczy ciągły prąd
• podwójny ciągły prąd o częstotliwości 100 herza
• prąd modulowany krótkimi cyklami – rytmiczne następowanie po sobie 1 i 2-fazowego prądu co 1,5 sek.
• prąd modulowany długimi cyklami – podanie 1-fazowego prądu w ciągu 4 sek. na przemian z płynnie zwiększającymi się i zmniejszającymi cyklami 2-fazowego prądu trwającego 8 sek.
• pojedynczy “rytmiczny” prąd – występuje pojedynczy prąd na przemian z pauzą 1,5 sekundową.

Obydwie elektrody umieszcza się w wodochłonnych woreczkach-uszczelkach, napełnionych borowiną, o grubości 3-5 cm., temperaturze 38-40 st. Nakładane są na odpowiednie odcinki skóry i unieruchamiane bandażami lub przy pomocy woreczków z piaskiem.

SMT

Stosuje się sinusoidalny modulowany prąd w wyprostowanej formie. Woreczki z borowiną bądź uszczelki (podkładki), nawilżone wyciągiem borowinowym, umieszcza się pod elektrodami. Podczas dwóch pierwszych zabiegów stosuje się kolejno I, II, IV rodzaj pracy, odpowiednio po 2-3-5-min., z częstotliwością modulacji 100 h, głębokością oddziaływania 25%, długością impulsu nadawanego 3-4 sek., a następnie III i IV rodzaj pracy po 5 min. każdy, z częstotliwością 30-50 herza, głębokością 50-75%, długością 10 min., siłą prądu aż do wrażenia wyraźnej, prawidłowej wibracji. Terapia leczenia składa się z 10-15 zabiegów, stosowanych codziennie.

ELEKTROFOREZA PRÓŻNIOWA

Połączenie elektrycznego prądu z organiczno-mineralnym kompleksem znajdującym się w borowinie – w warunkach podwyższonego ciśnienia. Przy tej metodzie stosuje się elektropróżniowe przyrządy “Ewak-1”, “Ałp-2”, składające się z pompy próżniowej zestawu elektropróżniowych “kanałów”. Do źródeł prądu ciągłego wykorzystuje się urządzenie “Potok-1”, “Tonus-1” i in. Na odpowiednia część skóry przeznaczone są “kanały” z borowinowym koloidem, następnie należy włączyć pompę i spowodować rozrzedzenie. Wartość próżni: 40,0-53,3 kpa (300-400 mm. słupa rtęci), gęstość prądu galwanicznego: 0,05-0,1 mA/ cm2, długość zabiegu 10-12 min..

INDUKCYJNE LECZENIE BOROWINĄ

Połączenie leczenia borowiną z leczeniem indukcyjnym (przemiennym polem magnetycznym dużej częstotliwości). Lecznicza borowinę umieszcza się w wodochłonnych woreczkach, które kładzie się na odpowiednie części ciała, w zależności od zaleceń lekarskich. Nad woreczkami umieszcza się tarczkę wzbudnika ze szczeliną 1-2 cm. Temperatura borowiny: 38-40 st., siła anodowego prądu: 180-200 mA, długość zabiegu: 10-15 min. Terapia składa się z 10-15 zabiegów przeprowadzanych co 2-gi dzień.

PELOIDOFONOREZA

Zakłada połączone oddziaływanie na organizm ultradźwięku i organiczno-mineralnego kompleksu, występującego w borowinie. Aplikację borowiny, owiniętą w gazę o grubości 1-2 cm. i temperaturze 40-42 st. przeprowadza się na odpowiedniej części ciała, następnie umieszcza się na niej ultradźwiękowy promiennik i włącza urządzenie (UZT-103; UZT-105 i in.) Wykorzystuje się intensywność 0,2-1,6 wat/cm2 w ciągłej lub impulsywnej formie. Należy wolno przemieszczać promiennik po powierzchni “pastylki”, zachowując dobry kontakt (dotyk) promiennika z borowiną. Czas trwania zabiegu: 8-15 min., na terapię przypada 10-12 zabiegów.

ELEKTROFOREZA

Łączy kompleksowy wpływ na organizm ultradźwięku, prądu galwanicznego i organiczno-mineralnego koloidalnego składu borowiny iłowej.

Elektrobalneoterapię wskazane jest przeprowadzać w warunkach ambulatoryjnych (np. przychodni). Oprócz tego można przeprowadzać zabiegi w warunkach domowych pod okiem pracownika medycznego z wykorzystaniem niedużego, przenośnego przyrządu elektronicznego.

Schematy elektrobalneoterapii w przypadku konkretnych nozologicznych chorób są wyszczególnione w każdym rozdziale podręcznika.

MECHANIZM ODDZIAŁYWANIA ZABIEGÓW BOROWINOWYCH NA CZŁOWIEKA

Borowina lecznicza wywiera złożony fizjologiczny i terapeutyczny wpływ na nasz organizm dzięki całemu kompleksowi składników a przede wszystkim temperaturowym, chemicznym i mechanicznym stymulatorom (bodźcom). Wpływ wyżej wymienionych komponentów wynika ze ścisłej ich współzależności i nadaje borowinie określony leczniczy charakter.

W przypadku zastosowania zewnętrznego borowiny leczniczej, trzy wymienione jej aktywne czynniki wywierają pobudzający wpływ na liczne i rozmaite instrumenty (termo-, chemio-, osmo-, i mechanoreceptory), znajdujące się w skórze, a w przypadku pochwowych i doodbytniczych zastosowań borowiny – na receptory ich błon śluzowych, powodując potężne doprowadzenie do centralnego systemu nerwowego poprzez trzonową część mózgowia. Refleksy (odruchy) idące od obwodu do kory mózgowej i podwzgórza, tworzą się z koniecznym udziałem siateczkowej formacji. Włączenie do sfery oddziaływania borowinowego zabiegu – podwzgórza, produkującego neurohormony, pobudza do działania hormonalne ogniwo dróg odruchowo-humoralnych. Wiadomo, że neurohormony, powstałe dzięki podwzgórzu, stymulują działanie przysadki, a hormony przysadki – działanie kory nadnerczy, gruczołu tarczowego, jąder i jajników.

Impulsy, przechodzące do centralnego układu nerwowego, tworzą się i kierują w stronę organów i tkanek drogami odprowadzającymi, warunkując korzystne działanie i przyczyniając się do odbudowy zakłóconych z powodu choroby funkcji.

Mechanizm oddziaływania zabiegów borowinowych można przedstawić w następujący sposób: odruchowe ogniwo (sygnalizacja doprowadzająca – ośrodek odczuwający – sygnały odprowadzające), humoralno-hormonalne ogniwo (czynniki humoralne, produkujące neurony, neurohormony produkowane przez gruczoły dokrewne), natomiast dalej następują reakcje i procesy metaboliczne (biochemiczne i biofizyczne, przebiegające na szczeblu tkankowym, komórkowym i cząsteczkowym). Żadne z wymienionych wyżej ogniw nie funkcjonuje osobno, lecz należy do ogólnej homeostatycznej czynności całego organizmu, działającego pod kontrolą systemu nerwowego, która jest głównym organizatorem wszystkich procesów, zachodzących w wewnętrznych sferach organizmu i podczas jego współdziałania z czynnikiem zewnętrznym, w tym przypadku – z przyjmowaną borowiną.

Borowinowa aplikacja jako termiczny stymulator, stosowana głównie na dużej powierzchni oddziaływania, przede wszystkim wpływa na stan termoregulacji i rozmieszczenie krwi w organizmie, na funkcję oddychania, odczynowość odpornościową, itd. Ciepło borowiny leczniczej wywiera przeciwskurczowy, znieczulający i przeciwzapalny wpływ, normalizuje puls, obniża ciśnienie tętnicze, powoduje zwiększenie naczyniowej przepuszczalności dla płynów i pozbycia się chlorków, jak również wzmacnia zdolność usuwania tkankowych metabolitów, powoduje rozluźnienie mięśni, obniża pobudliwość systemu nerwowego, wpływając uspokajająco na organizm. Borowinowa aplikacja wzmacnia mikrocyrkulację w skórze, mięśniach i organach wewnętrznych. Tworzące się w skórze – histamina, acetylocholina, serotonina i inne biologicznie aktywne substancje – napływają do krwionośnego łożyska, pobudzając receptory ścianki naczyniowej, przekazują informacje do wegetatywnej części systemu nerwowego. Warto zauważyć, że podwyższenie temperatury ciała podczas zabiegu borowinowego ma rzeczywistą przewagę nad innymi sposobami leczenia ciepłem (“gorące zawijanie”, grzejniki elektryczne, leczenie falami dźwiękowymi wysokiej częstotliwości i in.). Dzięki działaniu borowiny optymalna temperatura określona dla tkanek, utrzymuje się znacznie dłużej niż podczas stosowania innych źródeł ciepła. Zabiegi borowinowe wywierają też wpływ na swobodno-radykalne utlenienie w tkankach, co powoduje aktywizację procesów regeneracyjnych.

Zmiany krwiobiegu powstałe przy poprawie przepuszczalności sprzyjają poprawie stanu odżywienia tkanek, poprawie poziomu procesów utleniania-redukcji w organizmie, w tym stymulacji przemiany hormonalnej i witaminowej.

Podczas zastosowania miejscowego na chronione zapalne ognisko, zabiegi borowinowe działają znieczulająco, przeciwzapalnie i wyciągająco. Sprzyjają one stymulacji wegetatywnych procesów, przyspieszają tworzenie się kostnicy (modzelu kostnego) przy złamaniach i działają wyciągająco na nadmierną kostnicę w jej stadium początkowym, wywierają korzystny wpływ na napięcie mięśni i zwiększają objętość ruchów w stawach,

To złożone i wielostronne oddziaływanie naturalnej borowiny leczniczej na organizm często tłumaczy się jej chemiczną podstawą: aktywnością (pN), substancjami lotnymi (siarkowodór), jonami nieorganicznymi (sód, potas, wapń, magnez, żelazo i in.) i organicznych związków, mikroelementami, biologicznie aktywnymi substancjami typu hormony płciowe, witaminy, aminokwasy, lipidy itd. Przenikając do organizmu poprzez nienaruszoną skórę i błony śluzowe, substancje te aktywnie rozmieszczają się w tkankach, w organach, pobudzając reakcję utlenienia biologicznych substratów, przyspieszając bioenergetyczne procesy, uzupełniając nakłady energii, zużyte w walce z zapaleniem. Obecność w borowinie iłowej siarkowodoru i stworzonego przy jego udziale hydrolitu żelaza (najbardziej aktywnego komponentu) decyduje o unikalnej, nieporównywalnie wysokiej biologicznej aktywności wspomnianych peloidów. Zawartość siarki i soli mineralnych w borowinie w sposób korzystny uwidacznia się w normalizacji funkcji skóry, powiększając limfotok i prąd krwi w skórze. Duże zagęszczenie związków krzemu tworzy koloidowy fenomen, zapewniający dobre odżywienie nabłonka skórnego.

Ujawnione w borowinie związki organiczne, posiadające działanie antybakteryjne (fenole, alkilfenole, penicylinopodobne substancje – produkty działalności saprofitowej mikroflory) oraz antagonizm środowiska drobnoustrojowego borowiny w relacji z obcogatunkowymi warunkowo-chorobotwórczymi organizmami warunkuje tę ważną zaletę jaką jest bakteriobójczość.

W taki sposób peloidoterapia wykazuje właściwości mobilizowania wszystkich mechanizmów organizmu, które przejawiają się w specyficznym zwiększeniu aktywności różnych struktur komórkowych, enzymów, hormonów, witamin i wszystkich rodzajów przemian substancji. Oddziaływanie zabiegu borowinowego na organizm nie jest ograniczone czasem jego trwania. Borowinowe zabiegi lecznicze posiadają następne, wtórne działanie. Liczne i różnorodne postępy fizjologiczne, zachodzące w organizmie podczas zabiegu, utrzymują się przez pewien czas również po jego zakończenie (do 24 godz.). Efekt każdego następnego zabiegu łączy się z efektem poprzedniego. W rezultacie całej terapii pomyślne postępy i zmiany jakby sumują się i utrwalają.